Sepet Kur Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Bu yazımızda döviz sepeti veya sepet kur nedir anlatacağız. Birden fazla yabancı para biriminin yani dövizin bir para birimi karşısındaki değerinin belirlenmesi için döviz sepeti, sepet kur oluşturulmakta ve ekonomiye yönelik değerlendirmelerde bulunulmaktadır.

Sepet kur oluşturulurken ülkenin ekonomisinin en çok bağlantılı olduğu, en çok ithalat ve ihracatın yapıldığı, gelir ve giderleri oluşturan dövizler dikkate alınır.

Ülkemizin para birimi Türk Lirasının değerini mukayese etmek ve karşılaştırmak için dolar ve euro’dan oluşan sepet kur oluşturulur.

Türk ekonomisi dolarla borç almakta ve ithalatını dolarla yapmaktadır. Benzer şekilde toplam ihracaat rakamlarımız içerisinde coğrafi yakınlık avantajıyla Avrupa ülkeleri ağırlıkta olduğundan bu ticarette euro kullanılmakta ve bazı gelir kalemlerimiz sıklıkla euroyla oluşmaktadır. Dolar kurunun düşüp euro kurunun artması sepet kur değerini değiştirmeyebilir fakat bu tablo ülke ekonomisi için pozitif bir veri olabilir. Bu nedenle tek başına sepet kur bilgisi yeterli değildir.

Genellikle dolar kurundaki artış olması durumunda euro kurunda da artış olur. Döviz kurlarında genel bir artış olması sepet kurun artmasına yol açacaktır.

Sepet kur değeri dışında sepet kurda hesaplamaya dahil edilen dövizlerin de ayrı ayrı değerlendirmesi gerekmektedir.

Sepet kur hesaplamasında Merkez Bankası döviz kurları hesaplanır.

Sepet kurun belirlenen minimum ve maksimum değerlere ulaşması Merkez Bankasının müdahale etmesi ile sonuçlanabilir. Sepet kur 2018 yılı içerisinde ağustos ayında 7,36 TL seviyelerine çıkarak rekor kırmış ve merkez bankası tarafından müdahale edilmiştir.

SEPET KUR HESAPLAMA YÖNTEMİ

Sepet kur hesaplanırken birden fazla döviz kurunun toplanarak aritmetik ortalaması alınır ve bir para birimi ile karşılaştırması yapılır. Bir nevi sepete giren döviz kurlarının ortalama değeri önemlidir.

Örneğin 12 Şubat 209 tarihinde Merkez Bankası döviz kurlarına göre 1 dolar=5.2638 TL, 1 Euro=5.9377 TL ise sepet kur = (1 dolar+1 Euro)/2 = (5.2638+5.9377)/2 = 5,60 TL bu tarihteki sepet kurudur.

Sepet kur hesaplamasında sadece aritmetik ortalama alınmayabilir ve hesaplamada bazı dövizlerin ağırlığı fazla olabilir.

DÜNYADA BAZI SEPET KURLAR

Bir diğer bilinen döviz sepeti “USDX” ABD doları endeksidir. ABD doları endeksi 1973 yılında hesaplanmaya başlamıştır ve bugün sepette altı para birimi yer almaktadır. Sepeti oluşturan bu para birimleri; Euro, Japon Yeni, Kanada Doları, İngiliz Sterlini, İsveç Kronu ve İsviçre Frangı gibi güçlü ekonomilerin para birimleridir. Euro, sepetin yüzde 58’ini oluşturan en büyük ağırlıktadır. USDX endeksi, kullanıldığı süre içerisinde 121 değerine kadar çıkmış, 71’e kadar düşmüştür. Şubat 2019 itibarıyla USDX endeksi 96,70 civarındadır.

DÖVİZ SEPETLERİNİN KULLANIMI

Farklı ülkelerde yatırım yapan hisse senedi yatırımcıları risklerini azaltmak için döviz sepeti kullanmaktadır. Ayrıca ekonomi uzmanları döviz sepetlerini ülke ekonomisinin gidişatı hakkında bazı tahminlerde bulunmak için kullanabilir.

Yatırımcılar, kendi stratejilerine göre ortalama değerlerle veya farklı ağırlıklarda kendi döviz sepetlerini oluşturabilirler.